2026’da Ethereum’u Geçecek 5 Yeni Layer 1

Ethereum, 2015’ten beri akıllı sözleşme platformlarının tartışmasız lideriydi. Ancak 2025 itibarıyla Layer 1 ekosistemi radikal bir değişim içinde. Yüksek gas ücretleri, düşük TPS (saniye başına işlem) ve ölçeklenebilirlik sorunları, yeni nesil zincirlerin yükselişini tetikledi. Bu makalede, 2026’da Ethereum’u tahtından edebilecek 5 katil Layer 1’i teknik derinlik ve yeni başlayanlar için anlaşılır bir dille inceleyeceğiz. Hangi zincir gerçek dünya kullanımını benimseyecek? Hangisi geliştirici ekosistemini domine edecek? Cevaplar, verilerle burada. Kripto terimleri sayfamızdan temel kavramları öğrenebilirsiniz.

Layer 1 Nedir ve Neden Önemli?

Layer 1 (L1), bir blok zincirinin temel katmanıdır. Konsensüs mekanizması, veri yapısı, güvenlik ve yürütme burada gerçekleşir. Ethereum, Proof of Stake (PoS) ile çalışırken, yeni L1’ler paralel yürütme, yeni programlama dilleri ve modüler mimari ile öne çıkıyor.

Neden şimdi? Ethereum’un Dencun güncellemesi (2024) blob’ları getirdi, ancak veri maliyeti hâlâ yüksek. Layer 2’ler (Arbitrum, Optimism) geçici çözüm sunarken, L1’ler doğrudan rekabet ediyor. Danksharding roadmap’i, Ethereum’un ölçeklendirme planını özetliyor.

1. Monad: 10.000 TPS ile Ethereum’un Kâbusu

Teknik Özellikler

• Paralel EVM (MonadBFT): İşlemleri sırayla değil, paralel yürütür.
• 10.000+ TPS (testnette 12.000 TPS ölçüldü).
• 400 ms blok süresi (Ethereum: 12 sn).
• Deferred Execution: İşlemler blok onayından önce optimize edilir.
• EVM uyumlu: Solidity kodu %100 çalışır.

Yeni Başlayanlar İçin:

Monad, Ethereum’un aynı dilini (Solidity) kullanıyor ama 100 kat hızlı. Uniswap’ı Monad’a taşırsanız, işlem 0.01 USD yerine 0.0001 USD olur. Monad resmi sitesi, bu hızı nasıl sağladığını açıklıyor.

Teknik Derinlik:

Monad, pipelined execution ile CPU/GPU’yu tam kullanır. Özel veritabanı, state erişimini 10 ns seviyesine indirir. 2025’te mainnet bekleniyor. Monad dökümantasyonu, paralel EVM detaylarını içeriyor.

2. Sui: Move Dili ile Nesne Tabanlı Devrim

Teknik Özellikler

• Move Programlama Dili: Rust tabanlı, kaynak odaklı (asset’ler “nesne” olarak tanımlı).
• 30.000 TPS (Narwhal & Bullshark konsensüs).
• Paralel işlem yürütme: Bağımsız işlemler aynı anda işlenir.
• 0.3 sn finality.

Yeni Başlayanlar İçin:

Sui’de bir NFT mint etmek 0.0003 USD. Gas War yok, çünkü ihtiyaç duyulmuyor. Aptos’un rakibi ama daha hızlı. Sui resmi sitesi, nesne tabanlı modeli basitçe anlatıyor.

Teknik Derinlik:

Sui, object-centric model ile state’i parçalara böler. Mysticeti konsensüs (2025) ile 100.000 TPS hedefleniyor. Sui dökümantasyonu, Move dilinin avantajlarını açıklıyor.

3. Aptos: Parallel Execution’ın Kralı

Teknik Özellikler

• Block-STM: Yazılım tabanlı iyimser paralel yürütme.
• 160.000 TPS (testnette).
• Move dili (Sui ile aynı ama farklı optimizasyon).
• 0.8 sn finality.

Yeni Başlayanlar İçin:

Aptos, Facebook Diem ekibinden. Güvenlik odaklı. Bir DeFi swap’i 0.001 USD. Aptos Labs, ölçeklenebilirlik hikayesini paylaşıyor.

Teknik Derinlik:

Block-STM, çakışan işlemleri otomatik yeniden sıralar. AptosBFT v2 ile lider rotasyonu 200 ms. 2026’da modüler DA (data availability) entegrasyonu planlanıyor. Aptos geliştirici portalı, Block-STM teknik dökümantasyonunu sunuyor.

4. Solana 2.0: Firedancer ile Yeniden Doğuş

Teknik Özellikler

• Firedancer: Jump Crypto’nun C tabanlı yeni istemcisi.
• 1.000.000 TPS hedefi (teorik).
• Gulf Stream + Turbine ile veri yayılımı optimize.
• 400 ms blok süresi.

Yeni Başlayanlar İçin:

Solana, 2021’de çökme yaşadı ama 2025’te Firedancer ile geri döndü. Bir meme coin transferi 0.00001 USD. Firedancer resmi sayfası, bu yükselişi açıklıyor.

Okudunuz mu?

Binance Türkiye’de Yasaklandı mı? Kapanacak mı?

Teknik Derinlik:

Firedancer, QUIC protokolü ile paket kaybını %99 azaltır. Sealevel VM, GPU’da paralel yürütme yapar. 2025 sonu mainnet. Solana resmi sitesi, Firedancer entegrasyonunu duyuruyor.

5. Berachain: Meme + DeFi Hibriti

Teknik Özellikler

• Proof of Liquidity (PoL): Likidite sağlayanlar blok üretir.
• EVM uyumlu + Cosmos SDK.
• BEETS, HONEY, BGT üçlü token modeli.
• 5.000 TPS.

Yeni Başlayanlar İçin:

Berachain, meme coin kültürüyle gerçek DeFi’yi birleştiriyor. Staking yaparken NFT ödülleri alıyorsunuz. Berachain resmi sitesi, PoL mekanizmasını tanıtıyor.

Teknik Derinlik:

Polaris EVM, state’i modüler tutar. IBC ile Cosmos ekosistemine bağlanır. 2025’te testnet, 2026’da mainnet. Berachain dökümantasyonu, Polaris EVM detaylarını içeriyor.

Karşılaştırma Tablosu: Kim Önde?

Hangi Zincir Kazanacak? 3 Senaryo

1. Geliştirici Benimsemesi (EVM Uyumu)

Monad ve Berachain önde. Ethereum’dan geçiş 0 kod değişikliği ile mümkün.

2. Gerçek Dünya Kullanımı (TPS + Maliyet)

Sui ve Aptos lider. Mikro ödemeler, oyunlar, sosyal uygulamalar için ideal.

3. Merkeziyetsizlik ve Güvenlik

Ethereum hâlâ en güvenli. Ancak Monad ve Aptos hızla node sayısını artırıyor (2025’te 1.000+ node).

Ethereum’un Cevabı: Danksharding

Ethereum, 2026’da Danksharding ile 100.000 TPS hedefliyor. Ancak Layer 2’ler hâlâ gerekli olacak. Yeni L1’ler, doğrudan L1 ölçeklendirme sunuyor.

Sonuç: Ethereum Hâlâ Lider, Ama Taht Sallanıyor

2026’da tek bir kazanan olmayacak. Monad EVM ekosistemini, Sui yüksek hızlı dApp’leri, Solana mikro ödemeleri domine edebilir. Ethereum, güvenlik ve kurumsal benimseme ile ayakta kalacak.

Sıkça Sorulan Sorular

Not: Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Yatırım tavsiyesi değildir.

Etiketler: Ethereum killer, Layer 1, Monad, Sui, Aptos, Solana 2.0, Berachain, kripto 2026, blockchain ölçeklendirme