Impermanent Loss: Likidite Sağlayıcılarının Bilmesi Gereken Risk
Geçici kayıp, likidite havuzlarında kâr yerine zarar getirebilir! Peki, impermanent loss nedir, nasıl oluşur ve nasıl en aza indirilir? Bu rehberde, geçici kaybın ne olduğunu, likidite havuzlarındaki etkisini ve korunma yollarını sade bir dille açıklıyorum.
İçindekiler
Kripto para dünyasında DeFi (merkezi olmayan finans) platformları, likidite havuzlarıyla popülerleşti. Ancak bu havuzlara fon sağlayanlar, geçici kayıp (impermanent loss) riskiyle karşı karşıya. 2025’te Uniswap ve PancakeSwap gibi platformlarda milyarlarca dolar kilitliyken, geçici kayıp yatırımcılar için önemli bir konu. Bu makalede, geçici kaybın ne olduğunu, likidite havuzlarında nasıl oluştuğunu ve bu riski nasıl azaltacağınızı detaylı bir şekilde anlatacağım. Kendi araştırmanızı yaparak bu riskleri daha iyi değerlendirebilirsiniz.
Geçici Kayıp (Impermanent Loss) Nedir?
Geçici kayıp, likidite havuzlarına fon sağlayanların, havuzdaki varlıkların fiyatlarının değişmesi nedeniyle uğradığı potansiyel zarardır. Likidite sağlayıcıları (LP’ler), Uniswap, SushiSwap gibi AMM’lerde (otomatik piyasa yapıcı) token çiftleri (örneğin, ETH/USDT) yatırır ve işlem ücretlerinden kâr elde eder. Ancak, token fiyatları havuza yatırıldıkları orandan saparsa, LP’ler varlıklarını tutmaya kıyasla daha az değerde varlık çeker.
Geçici kayıp, “geçici” olarak adlandırılır çünkü zarar, varlıkları havuzdan çekmediğiniz sürece kesinleşmez. Fiyatlar orijinal oranına dönerse kayıp ortadan kalkabilir.
Geçici kayıp, likidite havuzundaki token fiyatlarının göreceli değişiminden kaynaklanır. Örneğin, ETH/USDT havuzunda ETH fiyatı %50 artarsa, LP’ler daha az ETH tutar.
Geçici Kayıp Nasıl Oluşur?
Geçici kayıp, likidite havuzlarındaki fiyat dengesizliklerinden kaynaklanır. AMM’ler, sabit bir matematiksel formül (genellikle x * y = k) kullanarak token çiftlerini dengeler. Fiyatlar değiştiğinde, havuz otomatik olarak token oranlarını ayarlar, bu da LP’lerin zararına yol açabilir.
Örnek: 1.000 USD değerinde ETH ve USDT’yi bir ETH/USDT havuzuna yatırdınız (ETH fiyatı 2.000 USD, 0,5 ETH + 1.000 USDT). ETH fiyatı %100 artıp 4.000 USD olursa, havuz daha az ETH ve daha fazla USDT tutar. Varlıkları çektiğinizde, toplam değeriniz 1.414 USD olur, ancak sadece ETH tutsaydınız 2.000 USD olurdu. Bu 586 USD’lik fark, geçici kayıptır.
Geçici kaybın ana nedenleri:
- Fiyat Volatilitesi: Token fiyatlarındaki büyük değişimler (örneğin, 2025’te ETH’nin %20’lik dalgalanmaları) kaybı artırır. ATH ve ATL seviyeleri volatiliteyi anlamanıza yardımcı olabilir.
- Token Çiftleri: Volatil token çiftleri (örneğin, ETH/altcoin) daha fazla kayıp riski taşır.
- Havuz Dengesizliği: AMM’lerin otomatik dengelemesi, LP’lerin varlık oranlarını değiştirir.
Geçici kayıp, fiyat değişimi ne kadar büyükse o kadar artar. %50’lik fiyat değişiminde kayıp %5-10 olabilir.
Geçici Kayıp Neden Önemlidir?
Geçici kayıp, likidite sağlayıcıları için ciddi bir risktir çünkü:
- Kâr Azalması: İşlem ücretlerinden elde edilen kâr, geçici kayıp nedeniyle sıfırlanabilir.
- Volatilite Riski: 2025’te altcoinlerin ani yükselişleri (örneğin, $DUNA’nın %100 artışı) LP’ler için kayıp yarattı.
- Strateji Planlaması: Geçici kayıp, yatırım getirisini doğru hesaplamak için bilinmelidir.
Geçici Kaybı En Aza İndirmenin Yolları
Geçici kayıp tamamen önlenemez, ancak şu stratejilerle risk azaltılabilir:
| Strateji | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Stabil Coin Çiftleri Kullanın | USDT/USDC gibi fiyatı sabit çiftler seçin. | Uniswap’ta USDT/USDC havuzuna yatırım yapın. |
| Düşük Volatilite Çiftleri Seçin | ETH/BTC gibi benzer hareket eden çiftler riski azaltır. | ETH/USDT yerine ETH/BTC havuzu seçin. |
| Kısa Süreli Likidite Sağlayın | Fiyat değişimlerinden önce varlıkları çekin. | Boğa piyasası öncesi havuzdan çıkın. |
| Yield Farming Ödülleri Hedefleyin | Ek ödüller (token airdrop’ları) kaybı telafi edebilir. | PancakeSwap’ta CAKE ödülleri toplayın. |
Stabil Coin Çiftleri: USDT/USDC gibi havuzlar, fiyat değişimi olmadığı için geçici kayıp riskini sıfırlayabilir.
Düşük Volatilite: ETH/BTC gibi korelasyonu yüksek çiftler, fiyat sapmalarını azaltır.
Yield Farming: 2025’te Uniswap V3’ün %0,3 işlem ücretleri ve token ödülleri, geçici kaybı telafi edebiliyor. Ancak, gas fee’lerin yüksekliği kârı etkileyebilir.
2025’te stabil coin havuzları, DeFi’de en düşük geçici kayıp riskine sahip. Ancak kârları da daha düşüktür.
Pratik Örnek: Geçici Kayıp Hesaplama
Geçici kaybı anlamak için bir örnek üzerinden gidelim:
- Senaryo: 2.000 USD ile Uniswap’ta ETH/USDT havuzuna likidite sağlıyorsunuz (ETH fiyatı 3.500 USD, 0,286 ETH + 1.000 USDT).
- Fiyat Değişimi: ETH fiyatı %50 artıyor (5.250 USD). Havuz, otomatik dengeleme nedeniyle daha az ETH (0,239 ETH) ve daha fazla USDT (1.255 USDT) tutar.
- Kayıp Hesaplama: Varlıkları çektiğinizde toplam değer 2.510 USD. Ancak ETH’yi tutsaydınız 3.000 USD olurdu. Geçici kayıp: 490 USD.
Korunma: USDT/USDC havuzuna geçerek veya işlem ücretleriyle (örneğin, %0,3) kaybı telafi edebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Geçici kayıp, likidite havuzlarında token fiyatlarının değişmesiyle oluşan potansiyel zarardır.