Okudunuz mu?
Vesting nedir diye merak ediyorsan, kripto projelerinde token kilitleme süreci olarak bilinen bu mekanizma, projelerin uzun vadeli başarıları için kritik rol oynar. Yeni bir kripto para projesine yatırım yaptığında, hemen tüm tokenleri alamamanın sebebi genellikle vesting dönemidir. Bu süreç, kurucuların veya erken yatırımcıların tokenleri belirli bir süre kilitli tutarak projeyi terk etmelerini önler ve piyasada ani satış baskısını azaltır.
İçindekiler
- 1. Vesting Nedir ve Nasıl Çalışır?
- 1.1. Vesting’in Temel Amaçları Nelerdir?
- 2. Vesting Türleri: Lineer mi Cliff mi?
- 3. Vesting Yatırımcılar İçin Ne Anlama Geliyor?
- 3.1. Vesting Schedule Nasıl Okunur?
- 4. Vesting’in Avantajları ve Dezavantajları
- 5. Vesting ve Tokenomics İlişkisi
- 6. Vesting Örnekleri Gerçek Projelerden
- 7. Sıkça Sorulan Sorular
Vesting Nedir ve Nasıl Çalışır?
Kripto dünyasında vesting, tokenlerin zaman içinde kademeli olarak serbest bırakılması anlamına gelir. Örneğin, bir proje toplam 1 milyar token çıkarıyorsa, bunun yüzde 20’si ekibe ayrılır ve bu kısım genellikle 3-4 yıl vesting ile kilitlenir. Her ay veya çeyrek dönemde belirli bir yüzde unlocked olur. Bu sayede ekip üyeleri projeyi geliştirmeye motive kalır. Staking nedir makalemizde pasif gelir elde etmeyi anlatmıştık, vesting de benzer şekilde uzun vadeli bağlılık yaratır.
Dış kaynaklarda da vesting’in tanımı benzer: Binance Academy’ye göre, bu süreç yatırımcı güvenini artırır. Pratikte, akıllı kontratlar vesting kurallarını otomatik uygular, manuel müdahale olmaz.
Vesting’in Temel Amaçları Nelerdir?
Öncelikle piyasa istikrarı sağlar. Ani token satışları fiyatı çökertir, vesting bunu engeller. İkinci olarak, ekip ve yatırımcıları projeye bağlar. Üçünncü olarak, rug pull riskini azaltır – rug pull nedir rehberimizde bu dolandırıcılık türünü detaylı incelemiştik.
Westing Nedir Bilinmesi Gerekenler
Vesting Türleri: Lineer mi Cliff mi?
Vesting iki ana türe ayrılır: lineer ve cliff. Lineer vesting’de tokenler eşit aralıklarla serbest bırakılır. Mesela 48 aylık vesting’te her ay %2.08 unlocked olur. Cliff vesting ise belirli bir süre hiç serbest bırakmaz, sonra birden başlar. Örneğin 1 yıl cliff sonrası 36 ay lineer.
- Lineer Vesting: Düzenli serbest bırakma, motivasyonu yüksek tutar.
- Cliff Vesting: Erken ayrılıkları önler, sadakati test eder.
Birçok proje hibrit kullanır. Token nedir yazımızda bahsettiğimiz gibi, utility tokenlerde vesting daha sık görülür. CoinMarketCap’te projelerin tokenomics sayfalarında vesting schedule’ları inceleyebilirsin: CoinMarketCap.
ÖRNEK
Bir startup 100 milyon token çıkarıyor, ekibe %15 ayırıyor. 1 yıl cliff + 3 yıl lineer vesting uyguluyor. İlk yıl hiç token alamayan ekip, ikinci yıldan itibaren aylık unlocked alıyor.
Vesting Yatırımcılar İçin Ne Anlama Geliyor?
Yatırımcı olarak vesting schedule’ı incelemek şart. Kısa vesting projelerde dump riski yüksek olur. Uzun vesting ise projenin ciddiyetini gösterir. Token unlocked olduğunda supply artar, fiyat baskılanabilir. Bu yüzden DYOR araştırmanızı yapma rehberimizi oku.
Örneğin, bir IDO’ya katılıyorsun ve tokenler 6 ay vesting’li. Hemen satamazsın, ama proje büyürse karın artar. Ön satış nedir makalemizde bu fırsatları anlatmıştık.
Vesting Schedule Nasıl Okunur?
Proje whitepaper’ında vesting tablosu olur. Genellikle şöyle:
| Kategori | Yüzde | Vesting Süresi |
|---|---|---|
| Ekip | 20 | 4 yıl lineer |
| Yatırımcılar | 15 | 2 yıl 6 ay cliff |
| Topluluk | 10 | 1 yıl lineer |
| Rezerv | 55 | Hemen unlocked |
Vesting’in Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları: Proje sürdürülebilirliği artar, güven verir, spekülatif satışları önler. Dezavantajları: Likidite azalır, erken yatırımcılar sabır gerektirir. Bazı projelerde vesting unlock tarihleri pump yaratır, çünkü talep artar.
Airdrop etkinliklerinde vesting sık kullanılır, ücretsiz tokenler zamanla gelir.
İPUCU
Vesting unlock takvimini takip et, unlocked tokenler piyasaya girince volatilite artabilir. Calendar tool’lar kullan.
Vesting ve Tokenomics İlişkisi
Tokenomics’in kalbi vesting’dir. Toplam supply, dolaşımdaki arz ve vesting dengesi fiyatı belirler. Dolaşımdaki arz nedir yazımızda bunu açıklamıştık. İyi tasarlanmış vesting, hiperenflasyonu önler.
Bir proje vesting olmadan tüm tokenleri dağıtırsa, kısa sürede değer kaybeder. Bu yüzden vesting nedir sorusunun cevabı, sağlıklı token ekonomisi için vazgeçilmezdir.
Vesting Örnekleri Gerçek Projelerden
Uniswap’in UNI tokeni vesting ile dağıtıldı, topluluk ödülleri zamanla unlocked oldu. Solana ekosistem projeleri de sıkça 3-5 yıl vesting kullanır. Bu örnekler vesting’in pratikte nasıl işlediğini gösterir.
DeFi dünyasını keşfet rehberimizde benzer mekanizmalar var.
DİKKAT
Bu içerik sadece bilgilendirme amaçlıdır. Profesyonel danışmanlık yerine geçmez. Kendi araştırmanı yap.
Sıkça Sorulan Sorular
Vesting nedir?
Kripto projelerinde tokenlerin zaman içinde kademeli serbest bırakılması sürecidir.
Vesting neden kullanılır?
Proje istikrarı sağlamak, ani satışları önlemek ve ekibi motive etmek için.
Cliff vesting ne demek?
Belirli bir süre hiç unlocked olmaz, sonra başlar.
Vesting schedule nereden bulunur?
Proje whitepaperı veya CoinGecko/CoinMarketCap sayfalarında.
Vesting yatırımcıyı etkiler mi?
Evet, likiditeyi kısıtlar ama uzun vadeli güven verir.
Anahtar Kelimeler: vesting nedir, token kilitleme, kripto vesting, vesting schedule, cliff vesting, lineer vesting, tokenomics
